Dit artikel verscheen eerder op decorrespondent.nlVandaag een update op mijn verhaal van vorige week. Met dank aan de brede kennis van Correspondent-lezers en de bereidheid om die te delen.
Vorige week zette ik een eerste stap in de datamijn van mijn gemeente. Daar kwam ik erachter dat de gemeente gegevens van elke ingezetene kan delen met een breed palet aan http:/
Eric Hennekam is onderzoeker en docent gespecialiseerd in het zoeken in archieven en personen. Hij was destijds betrokken bij het onderzoek in Trouw waar ik in mijn verhaal naar verwees. Hij verraste ons in de reacties met een primeur: de mormoonse kerk in Utah (Verenigde Staten) heeft, naast toegang tot de persoonskaarten van alle burgers die tussen 1939 en 1970 zijn overleden, ook toegang tot het testamentregister. Het zou kunnen dat er in de toekomst nog andere registers opduiken waarvan we nu nog niet weten dat ze aan de mormonen gegeven zijn.
Privacygevoelige informatie
De mormonen uit Utah digitaliseren momenteel de microfilms die ze van onze persoonskaarten hebben. Ze maken zo een gigantisch archief toegankelijk met bergen persoonsinformatie. Hier was onlangs in Frankrijk nog een rel over toen persoonsgegevens van overledenen online verschenen die in Frankrijk nog onder de privacywet vallen en niet openbaar zijn. Maar afgelopen week verscheen ook de publicatie van passagiersgegevens van mensen die naar Canada zijn gegaan. Privacygevoelige informatie die dankzij de mormonen nu voor iedereen inzichtelijk is.
De schijn is hiermee gewekt dat er meer archieven naar Utah zijn verscheept dan uit de die contracten blijkt
Hennekam: ‘Dat testamentenregister viel me pas onlangs op. Ik weet nog niet precies wat het is, maar ik denk dat het de lades zijn van het Nationaal Archief waarin de persoonsgegevens liggen van wie een testament heeft opgemaakt en bij welke notaris. Normaal zou dit pas na 75 jaar openbaar gemaakt mogen worden. Wat mij voornamelijk verbaasde is dat deze archieven niet vermeld worden in de contracten die destijds gesloten zijn tussen de mormonen en het Nationaal Archief.’
De schijn is hiermee gewekt dat er meer archieven naar Utah zijn verscheept dan uit die contracten blijkt. Hennekam heeft vervolgens een Wob-verzoek ingediend, maar is niet te spreken over de inzichten die hem dat heeft opgeleverd. Zodra het gelukt is om meer informatie boven tafel te halen, zal ik hier zeker over berichten.
Voordelen en geheimhouding
Een andere aanvulling kwam van een medewerker van ICTU. Als medeontwikkelaar van vele overheidssites benadrukt hij ook de voordelen: ‘Dankzij het stelsel van basisregistraties hoef je nieuwe gegevens maar één keer door te geven voor de hele overheid.’
Maar er zijn ook nadelen, legt hij uit: ‘Zo kan je niet online inzien wie de afnemers zijn. Je kan de gemeente om een lijst vragen, maar verwacht vanwege de ambtelijke vorm geen lijst die makkelijk te lezen is voor leken. Bedrijven kunnen nooit zomaar je gegevens opvragen; ze moeten een doel hebben en ze moeten specifiek op jou betrekking hebben.’
Massaal gegevens opvragen voor analyse mag dus niet. Maar aan de andere kant, ik heb zelf ook wel eens mijn afnemerslijst opgevraagd en kwam een pensioenbedrijf tegen dat ik niet kende. Dat zou niet moeten kunnen. Geheimhouding aanvragen bij de gemeente is dan niet voldoende. Als je niet wilt dat een bedrijf je gegevens heeft dan moet je dit bij het bedrijf melden, niet bij de gemeente.’
Aan het stuk over de verstrekking van gegevens aan kerkelijke genootschappen wilde de ICTU-medewerker ook nog wat toevoegen.
Databaseregistraties
‘SILA krijgt weliswaar een update van de Gemeentelijk Basisadministratie (GBA) als je verhuist, maar alleen als je bij het SILA geregistreerd staat. En een registratie bij het SILA is er alleen als je ouders je als gelovig hebben opgegeven bij geboorte.’
Dat dit niet echt breed bekend is, blijkt niet alleen uit de reacties op mijn vorige artikel, maar ook uit het feit dat er nog 6,7 miljoen individuen bij SILA in de database staan. Dat getal is een stuk hoger dan het aantal Nederlanders dat zich als kerkelijk identificeert.
Gelukkig is er in de nabije toekomst kans op meer duidelijkheid en inzicht. Komend jaar zal mijnoverheid.nl uitgebreid worden met meer databaseregistraties. Op termijn zal ook de afnemerslijst inzichtelijk zijn. Tot die tijd zijn we aangewezen op opt-out en slecht leesbare afnemerslijsten die je zelf moet opvragen.